«Τελευταία ενημέρωση 10 Ιουλίου 2016»

Η παρέμβαση του κράτους στην οικονομία, ήταν και είναι για πάνω από ένα αιώνα ο ακρογωνιαίος λίθος της διαφοροποίησης μεταξύ των κυρίαρχων ιδεολογικών ρευμάτων πολιτικής ανάλυσης της οικονομίας. Η ίδρυση του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.) με το νόμο 3986 που δημοσιεύτηκε στις 1 Ιουλίου 2011 σίγουρα αποτελεί σημείο αναφοράς στο ζήτημα των αποκρατικοποιήσεων στην Ελλάδα.

Το θέμα των πωλήσεων περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου είχε τεθεί εξαρχής από τους δανειστές της Ελλάδας ως σημαντικό για την διαχείριση του δημοσίου χρέους ήδη με το λεγόμενο πρώτο μνημόνιο [1] . Στην αρχή ο στόχος που τέθηκε ήταν ένα (1) δισεκατομμύριο ευρώ για την περίοδο 2013-2015.

Κατόπιν με την αιτιολογική έκθεση του  λεγόμενου μεσοπρόθεσμου [2]  ο στόχος αυτός ανέβηκε στα 50 δις ευρώ για τα έτη 2011-2015 (ο οποίος δεν έχει ούτε κατά προσέγγιση πραγματοποιηθεί, όπως θα δούμε και με μελλοντικές αναρτήσεις). Ειδικότερα με δέσμευση εκ μέρους της τότε κυβέρνησης για τη συγκέντρωση εσόδων από αποκρατικοποιήσεις ύψους:

• 5 δισ. ευρώ το 2011, καθώς και
• σωρευτικά 15 δισ. ευρώ έως το 2012 και
• 50 δισ. ευρώ έως το 2015.

Αντίστοιχη πρόβλεψη έχει και το λεγόμενο τρίτο μνημόνιο [3] με την ίδρυση νέου Ταμείου (που θα παρουσιάσουμε προσεχώς).

Το Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ ιδρύθηκε με τη νομική μορφή της ανώνυμης εταιρίας, λειτουργεί όπως αναφέρει ο νόμος για την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, διέπεται από τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας, και δεν υπάγεται στην κατηγορία των οργανισμών και επιχειρήσεων του ευρύτερου δημοσίου τομέα.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του σύμφωνα με τον ιδρυτικό του νόμο [4] είναι (ενδεικτικά) :

1) Το Ταμείο έχει αποκλειστικό σκοπό την αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, καθώς και περιουσιακών στοιχείων  Ν.Π.Δ.Δ. ή των δημοσίων επιχειρήσεων των οποίων το μετοχικό κεφάλαιο ανήκει εξ ολοκλήρου, άμεσα ή έμμεσα, στο Δημόσιο ή σε Ν.Π.Δ.Δ [5].

2) Το προϊόν αξιοποίησης χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους της χώρας. Έσοδα του Ταμείου είναι [6]:

Το τίμημα που εισπράττει το Ταμείο από την αξιοποίηση των περιουσιακών του στοιχείων, μεταφέρεται το αργότερο σε δέκα (10) ημέρες από την είσπραξη του, σε πίστωση του ειδικού λογαριασμού [9] με την ονομασία «Ελληνικό Δημόσιο (ΕΔ) Εισπράξεις και Πληρωμές για την εξυπηρέτηση του Δημοσίου χρέους», αφού αφαιρεθούν λειτουργικά έξοδα και διοικητικές δαπάνες του Ταμείου για την αξιοποίηση των περιουσιακών του στοιχείων, σύμφωνα με όσα ειδικότερα ορίζονται στην απόφαση που εκδίδεται κατ` εξουσιοδότηση της παραγράφου 16, και χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους [10].

3) Αποκλειστικός μέτοχος της ανώνυμης εταιρίας με τον τίτλο Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.  είναι το Ελληνικό Δημόσιο [11].

4) Η διάρκεια του Ταμείου προσδιορίστηκε στα έξι (6) έτη από την έναρξη ισχύος του ιδρυτικού  νόμου [12]. Δυνάμει της απόφασης της Γενικής Συνέλευσης του μοναδικού μετόχου του Ταμείου η διάρκειά του μπορεί να παραταθεί, εάν ο σκοπός του δεν έχει επιτευχθεί [13].

5) Στο Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ τα περιουσιακά στοιχεία του δημοσίου μεταβιβάζονται και περιέρχονται, χωρίς αντάλλαγμα. Ενδεικτικά περιουσιακής φύσεως δικαιώματα, εμπράγματα δικαιώματα,  δικαιώματα διαχείρισης και εκμετάλλευσης, αποκλειστικής ή μη, κεκτημένα οικονομικά συμφέροντα, άυλα δικαιώματα και δικαιώματα λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης υποδομών [14].

6) Το πράγμα ή το δικαίωμα που μεταβιβάστηκε ή παραχωρήθηκε στο Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ δεν μπορεί να αναμεταβιβαστεί στον προηγούμενο κύριο ή δικαιούχο, καθ’ οιονδήποτε τρόπο (δηλαδή στο Δημόσιο) [15]. Δηλαδή ορίζεται ότι η μεταβίβαση του πράγματος ή του δικαιώματος στο Ταμείο είναι οριστική και ανεπίστρεπτη [16].

7) Η αξιοποίηση (όπως την ονομάζει ο νόμος) των περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου που εισέρχονται στο Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ, γίνεται σύμφωνα με τον ιδρυτικό του νόμο [17] με διάφορους τρόπους (ενδεικτικά).

– Πώληση,

– Σύσταση εμπραγμάτων και ενοχικών δικαιωμάτων, μεταξύ των οποίων δικαιωμάτων οριζόντιας και κάθετης ιδιοκτησίας και επικαρπίας επί δικαιώματος οποιασδήποτε φύσης και μεταβίβαση εμπραγμάτων και ενοχικών δικαιωμάτων οποιασδήποτε φύσης επί αυτών [18].

– Εκμίσθωση, παραχώρηση της χρήσης ή της εκμετάλλευσής τους.

– Ανάθεση της διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων.

– Εισφορά τους σε ανώνυμες εταιρείες και στη συνέχεια πώληση των μετοχών που προκύπτουν.

– Τιτλοποίηση απαιτήσεων.

– Έκδοση τίτλων ανταλλαξίμων με μετοχές που ανήκουν στην κυριότητα του Ταμείου [19].

– Το Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ μπορεί επίσης να εκδίδει ομολογιακά δάνεια, για τα οποία επιτρέπεται να παρέχεται η εγγύηση του Δημοσίου με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών [20].

Σχετικά (ενδεικτικά):

• [1] Νόμος 3845/2010 – ΦΕΚ 65 Α’ («μνημόνιο 1»). Σχετικές σελίδες του ΦΕΚ : 1355 (πίνακας 3), 1365. Μπορείτε να κατεβάσετε το νόμο πατώντας εδώ Νόμος  3845/2010
• [2] Αιτιολογική έκθεση του νόμου 3985/2011 («μεσοπρόθεσμο πλαίσιο δημοσιονομικής στρατηγικής  2012-2015»). Σχετικές σελίδες της αιτιολογικής έκθεσης : 8 (20 του pdf), 21-22 (33-34 του pdf), 36 (48 του pdf). Μπορείτε να κατεβάσετε το νόμο πατώντας εδώ Νόμος  3985/2011
• [3] Νόμος 4336/14 Αυγούστου 2015 (μνημόνιο 3). Μπορείτε να κατεβάσετε το νόμο πατώντας εδώ Νόμος 4336/2015
• [4] Νόμος 3986/2011 («Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012 – 2015», εκτελεστικός νόμος  του μεσοπρόθεσμου-Ίδρυση Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.). Μπορείτε να κατεβάσετε το νόμο πατώντας εδώ Νόμος 3986/2011.
• [5] Νόμος 3986/2011, άρθρο 1 παράγραφος 1 και νόμος 4038/2012 , άρθρο 7 παράγραφος 8α.
• [6] Νόμος 3986/2011, άρθρο 1 παράγραφος 2 και άρθρο 2 παράγραφοι 17 και 18 (όπως ισχύει, βλ. Ν.4254/2014, άρθρο πρώτο, παράγραφος Β’, υποπαράγραφος Β3, περίπτωση 2.).
• [7] Νόμος 3986/2011, άρθρο 2 παράγραφος 18.
• [8] Το τελευταίο εδάφιο μετά την περίπτωση δ που προαναφέραμε στον αριθμό 2 προστέθηκε (στο άρθρο 2 παράγραφος 18 του Νόμου 3986/2011) με το άρθρο 13 παράγραφος 4 του Νόμου 4111/2013 και αντικαταστάθηκε με το Νόμου 4254/2014 (άρθρο πρώτο, παραγράφου Β`, υποπαράγραφος Β3, περίπτωση 3).
• [9] της παρ. 5 του άρθρου 4 του ν. 4063/2012. Στον ειδικό αυτό λογαριασμό αυτό που τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) ή σε σύστημα που διαχειρίζεται η ΤτΕ, θα αναφερθούμε ειδικώς με αφορμή τα επερχόμενα άρθρα στο fekyou.info για την ίδρυση της «Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε.» (Υπερ-ταμείο) με το Νόμο 4389/2016.
• [10] Σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παράγραφο 14 του νόμου 3986/2011 (όπως ισχύει  όπως είχε αντικατασταθεί με την παρ.2 άρθρου 8 Νόμου 4111/2013 και μετά την τροποποίηση του από το λεγόμενο πολυνομοσχέδιο με το άρθρο 232 παράγραφος 1 του Νόμου 4389/2016). Όπως προαναφέρθηκε το τίμημα που εισπράττει το Ταμείο από την αξιοποίηση των περιουσιακών του στοιχείων, μεταφέρεται το αργότερο σε δέκα (10) ημέρες από την είσπραξη του, σε πίστωση του ειδικού λογαριασμού που προβλέπεται στην παράγραφο 5 του άρθρου 4 του Νόμου 4063/2012 (Βλ. και σχόλιο στην υποσημείωση 9). 
• [11] Νόμος 3986/2011, άρθρο 2 παράγραφος 1.
• [12] Νόμος 3986/2011, άρθρο 1 παράγραφος 6.
• [13] Νόμος 4389/2016, άρθρο 213 παράγραφος 1. Το άρθρο αυτό στη προηγούμενη μορφή του είχε ως εξής: «Με αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, η διάρκεια αυτή μπορεί να παρατείνεται, εφόσον ο σκοπός του Ταμείου δεν έχει εκπληρωθεί». Αξίζει να σημειωθεί ότι και μετά την ίδρυση του λεγόμενου Υπερ-ταμείου για τις ιδιωτικοποιήσεις ή τις αποκρατικοποιήσεις (αναλόγως του κριτηρίου που υιοθετείται) και σύμφωνα με το άρθρο 199 παράγραφος 2 του νόμου 4389/2016: «Οι διατάξεις του άρθρου 12 του ν. 3864/2010 και οι διατάξεις των παραγράφων 14 έως και 18 του άρθρου 2 του ν. 3986/2011 εξακολουθούν να εφαρμόζονται από το ΤΧΣ και το ΤΑΙΠΕΔ, αντίστοιχα.»
• [14] Σύμφωνα με το νόμο 3896/2011, άρθρο 2 παράγραφος 4 όπως ισχύει: «που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Αποκρατικοποιήσεων του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012 – 2015 του άρθρου 6Α του ν. 2362/1995 καθώς και κάθε επόμενου Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής που εκδίδεται δυνάμει του εν λόγω άρθρου ή ανήκουν στην ιδιωτική περιουσία του Δημόσιου, σε Ν.Π.Δ.Δ. ή σε δημόσιες επιχειρήσεις των οποίων το μετοχικό κεφάλαιο ανήκει εξ ολοκλήρου, άμεσα ή έμμεσα, στο Δημόσιο ή σε Ν.Π.Δ.Δ». (βλ. Νόμος 4038/2012, άρθρου 7, παράγραφος 8 εδάφια β΄και γ, Νόμος 4092/2012, άρθρο τρίτο παράγραφος 1α και άρθρο 74 παράγραφος 2 του Νόμου 4172/2013).
• [15] Νόμος 3986/2011, άρθρο 2 παράγραφος 7. (βλ και Ν.4093/2012, άρθρο πρώτο, υποπαράγραφος Δ.2.. εδάφιο 5β).
• [16] Αιτιολογική έκθεση νόμου 3986/2011, , σελ. 2.
• [17] Νόμος 3986/2011, άρθρο 5 (όπως ισχύει).
• [18] Άρθρο 5 παράγραφος 1 β’ και γ’ του Νόμου 3986/2011 και Νόμου 4092/2012, άρθρο τρίτο, παράγραφος 2α
• [19] Ν.4254/2014, άρθρο πρώτο, παράγραφος Β`, υποπαράγραφος .Β3, περ. 10
• [20] Νόμος 3986/2011, άρθρο 5 παράγραφος 3

– Σχετικά άρθρα:

• «Και ο αέρας στο Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.» – (5 Οκτωβρίου 2015 – Τελευταία ενημέρωση 10 Ιουλίου 2016)
• «Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ. και τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην περιοχή της Νότιας Καβάλας» – (22 Οκτωβρίου 2015 – Τελευταία ενημέρωση 10 Ιουλίου 2016)
• «Μνημόνιο 3 , Τ.Α.Ι.Π.Ε.Δ. και η λίστα των ιδιωτικοποιήσεων» (δημοσίευση 23 Οκτωβρίου 2015 – Τελευταία ενημέρωση 10 Ιουλίου 2016).
• «Πόσα είναι και που πάνε τα έσοδα των αποκρατικοποιήσεων 2011-2016» – (δημοσίευση 14 Ιανουαρίου 2016 – Τελευταία ενημέρωση 10 Ιουλίου 2016)
• «Μετοχές του Ελληνικού Δημοσίου στο ΤΑΙΠΕΔ», (δημοσίευση 18 Ιανουαρίου 2016)

Έρευνα: Σταύρος Β. Τσίπρας – Δικηγόρος